خواص برنج : برنج، یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین مواد غذایی در سراسر جهان، نقشی اساسی در تغذیه و فرهنگ‌های مختلف ایفا می‌کند. این دانه‌ی غنی از انرژی، با طعم و بافت منحصر به فردش، به عنوان یکی از غذاهای اصلی در بسیاری از کشورها شناخته می‌شود.
خواص برنج به گونه‌ای است که می‌تواند به سلامتی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. از جمله ویژگی‌های بارز برنج می‌توان به محتوای بالای کربوهیدرات‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی اشاره کرد. این ماده‌ی غذایی، علاوه بر تامین انرژی مورد نیاز بدن، دارای مزایای فراوانی از جمله کمک به بهبود سیستم گوارش، تنظیم قند خون و تقویت سیستم ایمنی است. در این مطلب، به بررسی دقیق‌تر خواص و فواید برنج و تاثیرات آن بر سلامت پرداخته خواهد شد.
۱۰ خاصیت باورنکردنی برنج برای سلامت بدن
برنج، به عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی در جهان، با خواص متنوع و گسترده‌ای که دارد، نقشی مهم در حفظ سلامتی و بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها ایفا می‌کند. این دانه‌ی ارزشمند، با بیش از چهل هزار نوع مختلف، به طور کلی به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شود: برنج کامل و برنج سفید.
برنج کامل، که به شکل اولیه و طبیعی خود مصرف می‌شود، دارای ارزش غذایی بسیار بالایی است. این نوع برنج به دلیل حفظ سبوس و جنین دانه، سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر است. این ترکیب مغذی می‌تواند به تقویت متابولیسم بدن، مراقبت از پوست، بهبود فرآیند هضم، کاهش فشار خون بالا، کمک به کاهش وزن، تقویت سیستم ایمنی و حفاظت از بدن در برابر بیماری‌هایی نظیر دیسانتری، سرطان و بیماری‌های قلبی کمک کند.
در مقابل، برنج سفید که در فرآیند تصفیه سبوس و جنین از دانه‌ی اصلی جدا شده، ارزش غذایی کمتری دارد. این تغییرات در فرآیند تولید برنج سفید، منجر به کاهش مقدار فیبر و برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی در مقایسه با برنج کامل می‌شود.
علاوه بر این، برنج بر اساس طول دانه نیز تقسیم‌بندی می‌شود. در غذاهای آسیایی، معمولاً از برنج دانه‌بلند استفاده می‌شود که به دلیل بافت و خواص ویژه‌اش، مناسب برای انواع خاصی از غذاهاست. در مقابل، کشورهای آمریکایی به طور معمول دانه‌های متوسط و کوتاه برنج را ترجیح می‌دهند، که به دلیل ویژگی‌های متفاوت خود در تهیه و پخت غذاها کاربرد دارد.
با توجه به نیازهای مختلف آشپزی، دسترسی و خواص سلامتی، انتخاب نوع مناسب برنج می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت غذایی و سلامتی فرد داشته باشد.
1. تأمین انرژی
برنج، منبع غنی‌ای از کربوهیدرات‌ها است که به‌عنوان منبع اصلی انرژی برای بدن عمل می‌کند و نقش اساسی در عملکرد طبیعی مغز دارد. کربوهیدرات‌ها پس از تجزیه و متابولیزه شدن در بدن، به انرژی قابل استفاده تبدیل می‌شوند. این انرژی برای فعالیت‌های روزمره و حفظ عملکرد صحیح بدن ضروری است.
علاوه بر کربوهیدرات‌ها، برنج ایرانی حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و ترکیبات ارگانیک دیگری است که به بهبود عملکرد و فعالیت‌های متابولیک ارگان‌های مختلف بدن کمک می‌کنند. این مواد مغذی به افزایش سطح انرژی و بهبود عملکرد کلی بدن می‌انجامند، به‌طوری‌که مصرف منظم برنج می‌تواند به تقویت انرژی بدن و بهبود کارایی فیزیکی و ذهنی کمک کند.
2 . جلوگیری از چاقی
از جمله خواص بارز برنج، می‌توان به نقش آن در جلوگیری از چاقی اشاره کرد. دانه‌های برنج به طور طبیعی فاقد چربی‌های مضر، کلسترول و سدیم هستند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که برنج به‌عنوان جزء اصلی یک رژیم غذایی سالم و متعادل شناخته شود.
غذاهایی که نیازهای تغذیه‌ای بدن را تامین می‌کنند و در عین حال عوارض منفی نداشته باشند، از جمله برنج، به‌عنوان گزینه‌های مطلوب برای حفظ سلامت بدن در نظر گرفته می‌شوند. با توجه به سطح بسیار پایین چربی، کلسترول و سدیم در برنج، مصرف منظم آن می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به چاقی و عوارض مرتبط با آن کمک کند. این ویژگی‌ها به برنج این امکان را می‌دهند که به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم، به حفظ وزن مناسب و بهبود وضعیت سلامت عمومی کمک کند.
۳. کنترل فشار خون
برنج به دلیل داشتن سطح بسیار پایین سدیم، گزینه‌ای عالی برای افرادی است که به فشار خون بالا مبتلا هستند یا در معرض خطر آن قرار دارند. سدیم اضافی در بدن می‌تواند باعث انقباض رگ‌ها و شریان‌ها، افزایش استرس و فشار بر سیستم قلبی‌عروقی شود که در نهایت می‌تواند منجر به فشار خون بالا گردد.
افزایش سطح سدیم همچنین با بروز بیماری‌هایی مانند آترواسکلروز، سکته قلبی و سکته مغزی مرتبط است. بنابراین، مصرف غذاهایی که فاقد سدیم یا دارای مقدار بسیار کمی از آن هستند، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌ها و بهبود وضعیت سلامت عمومی کمک کند. برنج، با ویژگی‌های خود در زمینه کاهش میزان سدیم دریافتی، به حفظ فشار خون در سطح نرمال و حمایت از سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.
۴. جلوگیری از سرطان
دانه‌های کامل برنج، مانند برنج قهوه‌ای، به دلیل محتوای بالای فیبر نامحلول، از بدن در برابر انواع مختلف سرطان محافظت می‌کنند. این فیبرها برای پیشگیری از رشد و تحول سلول‌های سرطانی حیاتی هستند و به‌ویژه در مقابله با سرطان کولورکتال (روده‌ی بزرگ) و روده مؤثرند.
اما خواص برنج تنها به فیبر موجود در آن محدود نمی‌شود. برنج همچنین دارای آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی از جمله ویتامین C، ویتامین A، و ترکیبات فنولیک و فلاونوئیدها است که عملکردی مشابه با آنتی‌اکسیدان‌ها دارند. این ترکیبات به پاکسازی بدن از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. رادیکال‌های آزاد، که محصولات جانبی متابولیسم سلول‌ها هستند، می‌توانند به ارگان‌های بدن آسیب برسانند و باعث جهش سلول‌های سالم به سلول‌های سرطانی شوند.
بنابراین، مصرف برنج می‌تواند به افزایش سطح آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن کمک کند و در نتیجه به پیشگیری از ابتلا به سرطان و حفظ سلامت عمومی بدن کمک نماید.
۵. مراقبت از پوست
کارشناسان پزشکی و متخصصان طب آیورودا بر این باورند که استفاده از برنج به‌صورت پودرشده و به‌ویژه آب برنج، می‌تواند به درمان بیماری‌های پوستی کمک کند. ترکیبات فنلی موجود در برنج قهوه‌ای و برنج وحشی دارای خواص ضدالتهاب و ضدسوزش هستند که می‌توانند به تسکین خارش و قرمزی پوست کمک کنند.
پزشکان آیورودیک معمولاً از آب برنج برای درمان مؤثر سطوح پوستی ملتهب استفاده می‌کنند. این روش‌ها، چه به‌صورت مصرف خوراکی و چه به‌صورت استفاده موضعی از برنج، در بهبود وضعیت بسیاری از مشکلات پوستی تأثیرگذار هستند.
علاوه بر این، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در برنج به کاهش ظهور چین‌وچروک و سایر علائم پیری زودرس بر روی سطح پوست کمک می‌کنند. این ترکیبات می‌توانند به حفظ جوانی و شادابی پوست کمک کرده و روند پیری را کندتر نمایند.
۶. جلوگیری از آلزایمر
برنج قهوه‌ای به دلیل داشتن مقادیر بالای مواد مغذی، می‌تواند به تقویت رشد و فعالیت انتقال‌دهنده‌های عصبی کمک کند و در نتیجه، به پیشگیری از ابتلا به بیماری آلزایمر کمک کند. تحقیقات علمی نشان داده‌اند که انواع مختلف برنج وحشی، به‌ویژه برنج قهوه‌ای، قادرند آنزیم‌های نوروپروتکتیو در مغز را تحریک کنند. این آنزیم‌ها به حفاظت از مغز در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد و سایر سموم خطرناک کمک می‌کنند.
رادیکال‌های آزاد و سموم می‌توانند به سلول‌های مغزی آسیب رسانده و به فرآیند زوال عقل و بیماری آلزایمر دامن بزنند. با مصرف برنج قهوه‌ای و برنج وحشی، که دارای ترکیبات مغذی و آنتی‌اکسیدانی هستند، می‌توان به کاهش تاثیر این عوامل منفی کمک کرده و سلامت مغز را حفظ کرد.
این مواد مغذی، با تقویت سیستم دفاعی مغز و حمایت از عملکرد صحیح انتقال‌دهنده‌های عصبی، می‌توانند به محافظت از مغز در برابر بیماری‌های عصبی و بهبود عملکرد شناختی کمک کنند. به‌طور کلی، مصرف برنج قهوه‌ای و انواع برنج وحشی می‌تواند نقش مؤثری در کاهش خطر ابتلا به آلزایمر و دیگر مشکلات مرتبط با زوال عقل ایفا کند.
۷. خواص دیورتیک (ادرارآور) و گوارشی برنج
پوسته‌ی برنج به‌عنوان یک درمان طبیعی مؤثر برای دیسانتری، که نوعی اسهال همراه با خون است، شناخته می‌شود. همچنین، برخی افراد اعتقاد دارند که پوسته‌ی برنج سه‌ماهه خواص ادرارآور دارد و می‌تواند به دفع آب اضافی از بدن و از بین بردن سموم، مانند اوریک‌اسید، کمک کند.
در طب سنتی چینی، برنج به‌عنوان یک ماده‌ی غذایی که اشتها را افزایش می‌دهد و مشکلات معده و گوارشی را درمان می‌کند، شناخته می‌شود. این باورها بر اساس تجارب طولانی‌مدت در استفاده از برنج برای بهبود مشکلات گوارشی استوار است.
خواص ادرارآور پوسته‌ی برنج به دفع آب اضافی از بدن کمک می‌کند و همچنین به حذف سموم می‌انجامد. با توجه به این ویژگی، پوسته‌ی برنج می‌تواند به کاهش وزن نیز کمک کند، زیرا بخشی از چربی‌های دفع‌شده از بدن از طریق ادرار دفع می‌شود. فیبر زیاد موجود در پوسته‌ی برنج به افزایش فعالیت منظم روده‌ها کمک کرده و در نتیجه، از بدن در برابر انواع سرطان‌ها محافظت می‌کند.
علاوه بر این، مصرف پوسته‌ی برنج می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی کمک کند، زیرا فیبر و ترکیبات موجود در آن به بهبود سلامت قلب و عروق و کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌ها کمک می‌کنند.
۸. بهبود متابولیسم
برنج، به‌عنوان یکی از منابع ارزشمند مواد غذایی، سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای بدن است. این دانه‌ی مفید حاوی ویتامین‌های مختلفی از جمله ویتامین D، نیاسین، تیامین، و ریبوفلاوین است. همچنین، برنج منبع خوبی از مواد معدنی مانند کلسیم و آهن و فیبر نیز به شمار می‌رود.
ویتامین D نقش کلیدی در سلامت استخوان‌ها و سیستم ایمنی دارد، در حالی که نیاسین (ویتامین B3) به متابولیسم انرژی و عملکرد مناسب سیستم عصبی کمک می‌کند. تیامین (ویتامین B1) و ریبوفلاوین (ویتامین B2) نیز به فرآیندهای متابولیکی مختلف در بدن، از جمله تبدیل کربوهیدرات‌ها به انرژی و حفظ سلامت پوست و چشم‌ها، کمک می‌کنند. آهن موجود در برنج برای تولید گلبول‌های قرمز خون و پیشگیری از کم‌خونی ضروری است، در حالی که کلسیم برای استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها اهمیت دارد.
فیبر موجود در برنج به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و حفظ سلامت روده‌ها کمک می‌کند و به تنظیم سطح قند خون و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی نیز کمک می‌کند.
به‌طور کلی، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در برنج پایه و اساس متابولیسم بدن، تقویت سیستم ایمنی، و حفظ عملکرد صحیح ارگان‌های مختلف بدن را تشکیل می‌دهند. برنج به‌عنوان یک منبع غنی از این مواد مغذی، می‌تواند به تأمین نیازهای تغذیه‌ای و بهبود وضعیت سلامت عمومی کمک کند.
۹. تقویت سلامت قلب و عروق
روغن سبوس برنج، به دلیل داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی، می‌تواند به کاهش سطح کلسترول بدن و تقویت سیستم قلبی‌عروقی کمک کند. این ویژگی‌های مثبت در کنار مزایای فیبر و سطح پایین چربی و سدیم در برنج، نشان‌دهنده اهمیت این ماده غذایی در حفظ سلامت قلب و عروق است.
در مقایسه با برنج سفید، گونه‌های مختلف برنج قهوه‌ای و برنج وحشی عملکرد بهتری از نظر تغذیه‌ای دارند. دلیل این برتری، وجود پوسته‌ی مغذی در این دانه‌ها است که به طور طبیعی سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر است. متأسفانه، در فرآیند سفیدکردن برنج، این پوسته جدا می‌شود و بسیاری از مواد مغذی ارزشمند از بین می‌روند.
بنابراین، برنج قهوه‌ای و برنج وحشی به دلیل حفظ پوسته‌ی دانه، حاوی مقدار بیشتری از این مواد مغذی هستند و از نظر تغذیه‌ای نسبت به برنج سفید برتری دارند. این دانه‌ها به حفظ سلامت قلب و عروق، کاهش سطح کلسترول، و تقویت عملکرد کلی سیستم قلبی‌عروقی کمک می‌کنند.
۱۰. از بین بردن IBS (سندروم روده تحریک‌پذیر)
برنج حاوی نشاسته‌ی مقاوم است که پس از رسیدن به روده‌ها، به تحریک رشد باکتری‌های مفید کمک می‌کند. این باکتری‌ها نقش مهمی در حفظ حرکت طبیعی روده‌ها و بهبود عملکرد دستگاه گوارش دارند. نشاسته‌های مقاوم همچنین می‌توانند در کاهش تأثیر بیماری‌هایی مانند سندروم روده تحریک‌پذیر و اسهال مؤثر باشند.
بر اساس اطلاعات مؤسسه‌ی بین‌المللی تحقیقات برنج در فیلیپین، افزایش ارزش غذایی برنج می‌تواند تأثیر بزرگی بر بهبود سلامت جهانی داشته باشد. برنج، به عنوان یکی از اصلی‌ترین غلات مصرفی در بسیاری از نقاط جهان، نقش مهمی در تغذیه میلیاردها نفر ایفا می‌کند و بهبود کیفیت آن می‌تواند زندگی میلیون‌ها انسان را تحت تأثیر قرار دهد.
در حال حاضر، محققان در تلاش‌اند تا با ترکیب روش‌های سنتی کشت برنج و بیوتکنولوژی مدرن، ارزش میکرونوترینت‌های این دانه را افزایش دهند. یکی از این روش‌ها شامل تقویت زیستی برنج با افزودن ترکیباتی مانند آهن و زینک است. این تکنیک‌ها به تولید برنج با کیفیت بالا کمک کرده و می‌تواند برای کشاورزان و مصرف‌کنندگان مفید واقع شود. افزایش میزان میکرونوترینت‌ها در برنج، می‌تواند به بهبود سلامت عمومی و تأمین نیازهای تغذیه‌ای بیشتری برای جمعیت‌های مختلف جهان منجر شود.
خاصیت درمانی برنج بو داده شده
گویند اگر برنج را بو بدهند و سرخ کنند تا حدی که سرخ تیره شود ولی سیاه نشودونسوزد و مقدار 60 – 40 گرم آن را در 60 – 40 گرم آب بخیسانند و پس از 12 – 10 ساعت که خیسانده شد بخورند برای دفع کرم معده و دل به هم خوردگی که از رطوبت و حرارت باشد نافع است.
اگر برنج سفید را در آب بخیسانند و آب صاف شدۀ آن را بخورند برای بند آوردن اسهال و قطع قاعدگی مفید است.
اگر برنج را با ساقه های زیر زمینی گیاه مرغ ساییده و با کمی نبات سفید مخلوط کرده ودر آب خالص بسایند و شیرۀآن را بخورند برای قطع خونروی از سینه و اخلاط خونی سینه مفید است.
خوردن آب جوشاندۀ برنج برای معده و روده بسیار مفید است و اگر با هم وزن آن شیر مخلوط و خورده شود برای افزایش تولید اسپرم نافع است.
کشیدن کرد برنج به بینی برای بند آوردن خون مفید است . اگر جواهر را با آب جوشاندۀ برنج بشویند چرک آن را پاک کرده و جلا می دهد
و همچنین اگر آرد بسیار نرم برنج را با آب به جواهر بمالند و خشک نموده با آب بشویند و این کار را چند بار تکرار نمایند جواهر بسیار صاف و با جلا می شود.
از آرد برنج برای تسکین و رفع قرمزی ناحیه دستگاه تناسلی اطفال که به علت آلوده شدن به ادرار تحریک شده باشد استفاده می شود.
چون مقدار چربی آرد برنج خیلی کم است در استعمال خارج که به صورت گرد برای رفع التهاب پوست مصرف می شود اگر به تنهایی مصرف شود پوست را خشک می کند
و چربی پوست را می گیرد به این جهت معمولا برای رفع این عیب آن را مخلوط با نشاسته و پودر تالک مصرف می کنند.
برنج دارویی برای معالجه اسهال
از قرنها پیش در طب سنتی دنیا معمول بوده است که از جوشاندۀ برنج برای معالجۀ اسهال کودکان استفاده می شده است.
اولین توصیه در این مورد در 3000سال قبل به سانسکریت نوشته شده است ولی تنها اخیرا این خاصیت برنج مورد توجه و تایید دانشمندان جهان قرار گرفته است.
مثلا مرکز بین المللی تحقیقات در مورد بیماری های مربوط به اسهال در بنگلادش دورۀ کار آموزی برای مادران در روستا ها ترتیب داه و به آنها آموزش می دهد که چطور از آب جوشانده برنج و نمک طعام از طریق خوردن برای درمان اسهال استفاده کنند.
دستور سادۀ این مرکز این است ((دو مشت برنج را در یک لیتر آب جوشانیده و یک قاشق ماست خوری نمک طعام در آن مخلوط نمایید))وبتدریج بخورید .
آزمایشها و گزارشها ی عمومی محققان حاکی است که محلول جوشاندۀ برنج و نمک ، اسهال را در زمان محدودی تسکین می دهد و آب بدن را جبران می نماید و تخلیه را تنظیم کرده اسهال را درمان می کند.
برنج برای مبارزه با سنگ کلیه
اگر سنگ کلیه از جنس کلسیم است توصیه زیر را که محصول تحقیقات جدیدی است مورد توجه قرار دهید.
طبق نظر محققان ژاپنی خوردن سبوس برنج در حدود ده گرم دوبار در روز برای جلو گیری از تشکیل سنگ کلیه کلسیومی بسیار موثر است .
این محققان رژیم سبوس برنج را روی 70 بیمار که در عین حال از خوراکی های غنی از کلسیم نیز استفاده می کرده اند آزمایش نموده اند.
کلیه داوطلبانی که در مدت 3 ماه تا 3 سال طیق دستور از مقدار کافی سبوس برنج استفاده کرده اند مقدار کلسیم در ادرار آنها خیلی کاهش یافته و به تعداد کمتری سنگ کلیه با ترکیبات کلسیم داشته اند.
محققان ژاپنی تاثیر سبوس برنج را در این مورد در ردیف تاثیر دارو های شیمیایی ضد سنگ می دانند با این تفاوت که دارای عوارض جانبی نمی باشد.
به نظر می رسد ترکیبات فیتیک اسید یا فیتاتهای موجود در سبوس برنج، جذب روده ای کلسیم ناخواسته را متوقف می کند ودر نتیجه این ماده داخل ادرار نشده و سنگی تشکیل نمی شود .
معمولا نشانۀ آغازتشکیل سنگ کلیه از نوع کلسیم ،وجود مقدار زیاد غیر عادی کلسیم در ادرار می باشد. این حالت را به اصطلاح فنی پزشکی ها یپر کلسیوریا گویند.